Kanser neredeyse tüm çok hücreli canlılarda görülen yaygın bir hastalık olsa da bazı türler evrim sürecinde bu ölümcül tehdide karşı olağanüstü direnç geliştirmiştir. Bu türlerin en dikkat çekici örneklerinden biri Doğu Afrika’da yaşayan tüysüz köstebek fareleridir. Bilimsel adı Heterocephalus glaber olan bu küçük memeliler neredeyse hiç kansere yakalanmıyor ve bu özellikleriyle bilim dünyasında büyük ilgi görüyor.
Tüysüz Köstebek Farelerinin Kansere Direnç Sırları
Tüysüz köstebek fareleri üzerinde yapılan araştırmalar bu canlıların kansere karşı geliştirdiği benzersiz savunma mekanizmalarını ortaya çıkarmıştır. İşte bu mekanizmalardan en öne çıkanları:
Hücre Çoğalmasını Kontrol Eden Sistemler
Bu farelerin hücreleri aşırı büyümeye başladığında “hiper yapışkanlık” adı verilen bir süreç devreye girer. Bu sayede hücreler birbirine sıkıca bağlanarak tümör oluşumunu engeller. Ayrıca p16 ve p27 gibi tümör baskılayıcı genler normalden çok daha aktif şekilde çalışır.
DNA Onarımı ve Oksidatif Stres Direnci
Yeraltında düşük oksijenli ortamlarda yaşamalarına rağmen DNA hasarına karşı son derece etkili onarım sistemleri geliştirmişlerdir. Hyaluronan adı verilen özel bir madde dokuları kanserleşmeye karşı korur. İlginç olan bu maddenin insanlarda da bulunmasına rağmen köstebek farelerindeki formunun çok daha güçlü olmasıdır.
Uzun Ömür ve Kanser İlişkisi
Tüysüz köstebek fareleri boyutlarına göre inanılmaz uzun bir ömre sahiptir. 30 yıla kadar yaşayabilen bu canlılar normalde uzun ömürlü türlerde kanser riskinin artması kuralını adeta yıkmaktadır. Evrimsel süreçte yaşlanma karşıtı mekanizmalar geliştirmişlerdir. Telomeraz aktivitesini kontrol altında tutarak hücresel yaşlanmayı yavaşlatmayı başarmışlardır.
İnsan Kanser Tedavileri İçin Umut Vaadeden Bulgular
Tüysüz köstebek farelerinin kansere direnç mekanizmaları tıp dünyasında büyük heyecan yaratmaktadır. Hyaluronan bazlı tedaviler üzerine yoğun çalışmalar devam etmektedir. Ayrıca gen terapileri ile p16 ve p27 genlerinin insanlarda aktive edilmesi üzerine araştırmalar sürdürülmektedir.
Sonuç
Tüysüz köstebek fareleri doğanın kansere karşı geliştirdiği en etkili savunma stratejilerinden birini sunmaktadır. Bu olağanüstü canlılar üzerinde yapılan araştırmalar insanlarda kanseri önleme ve tedavi yöntemlerinde çığır açıcı gelişmelere yol açabilir.
