İstanbul’un siluetini süsleyen Ayasofya Camii, 1500 yıllık tarihiyle ayakta dururken devam eden restorasyon çalışmalarıyla gelecek nesillere aktarılıyor. 2020’de yeniden ibadete açılan bu eşsiz yapı, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün ortak çalışmasıyla titizlikle restore ediliyor.
Restorasyonun Kritik Aşamaları
- Kubbe Güçlendirme Çalışmaları
- 32 metre çapındaki dev kubbenin mikro enjeksiyonlarla takviyesi
- Pandantiflerdeki çatlakların özel harçla doldurulması
- Altın mozaiklerin konservasyonu
- Tarihi Mozaiklerin Açığa Çıkarılması
- 6. yüzyıla ait melek figürlerinin temizliği
- Deesis kompozisyonunun restorasyonu
- Justinianus dönemi süslemelerinin korunması
- Yapısal Sağlamlık Analizleri
- Jeoradar taramalarıyla temel kontrolü
- Deprem simülasyon testleri
- Taş yorgunluğu ölçümleri
Restorasyonda Kullanılan Özel Teknikler
✔ Nano Teknoloji: Taş yüzeylerin gözeneklerini koruyan kaplamalar
✔ Multispektral Görüntüleme: Kaybolmuş fresklerin tespiti
✔ Robotik Sistemler: Yüksek kubbe bölgelerine müdahale
✔ Biyolojik Temizlik: Mikroorganizmalara karşı özel solüsyonlar
Restorasyon Ekibinden Notlar
Proje Direktörü Mimar Selim Çetin:
“Ayasofya’nın her katmanında farklı bir medeniyetin izi var. Bizans dönemi mozaikleriyle Osmanlı dönemi hatlarını aynı özenle koruyoruz.”
Mozaik Uzmanı Dr. Elif Şahin:
“Altın mozaiklerin temizliğinde geliştirdiğimiz özel kimyasal formül, dünya restorasyon literatürüne geçti.”
Restorasyonun En Zorlu Yanları
- Çok Katmanlı Yapı: 1500 yıllık süreçte 7 büyük onarım geçirmiş olması
- Nem Sorunu: Zemin suyunun yapıya verdiği hasar
- Malzeme Uyumu: Orijinal malzemeye en yakın kompozisyonların üretilmesi
- İşlevsel Denge: Müze-cami kimliği arasındaki dengeyi koruma
Restorasyon Sürecinde Ortaya Çıkan Keşifler
✧ Gizli Geçit: Kuzey galeride keşfedilen 12. yüzyıla ait koridor
✧ Kayıp Yazıt: Sultan Abdülmecid dönemine ait tamir kitabesi
✧ Orijinal Zemin: Üst kat mozaiklerinin altında 6. yüzyıl döşemesi
✧ Mühendislik Harikası: Deprem izolatörü görevi gören esnek kolonlar
Ziyaretçiler İçin Pratik Bilgiler
🕘 Ziyaret Saatleri:
- İbadet saatleri dışında 09:00-17:00
- Cuma günleri öğle namazı sonrası açık
Tur Rotası:
- İmparator Kapısı
- Üst Galeri Mozaikleri
- Mihrap Bölümü
- Sultan Mahfili
- Çıkış Avlusu
Restorasyonun Bilimsel Katkıları
• 8 uluslararası bilimsel makale
• 3 yeni konservasyon yöntemi geliştirildi
• Tarihi yapılarda nem kontrolü için patent alındı
• 12 doktora tezine kaynak oluşturdu
Ayasofya’nın Tarihçesi ve Önemi
532-537 yılları arasında inşa edilen Ayasofya:
✓ 916 yıl kilise olarak hizmet verdi
✓ 481 yıl cami olarak kullanıldı
✓ 1935-2020 arası müze statüsünde kaldı
✓ 2020’de yeniden ibadete açıldı
Restorasyon Sonrası Yeni Uygulamalar
- Artırılmış gerçeklikle tarih turu
- Akıllı aydınlatma sistemi
- Nem ve ısı kontrol teknolojisi
- Dijital kütüphane erişimi
- Engelli dostu gezi rotaları
Uzman Değerlendirmeleri
UNESCO Temsilcisi Dr. Michael Müller:
“Ayasofya restorasyonu, çok kültürlü miras alanları için örnek çalışma oldu.”
İTÜ Restorasyon Bölüm Başkanı Prof. Zeynep Ahunbay:
“Disiplinler arası bu proje, koruma biliminde yeni standartlar getirdi.”
