Türkiye’nin arkeoloji dünyası bu yıl yine nefes kesici bir keşifle sarsıldı. UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Çatalhöyük’te devam eden kazı çalışmaları, Neolitik döneme ait şaşırtıcı bulguları gün yüzüne çıkarmaya devam ediyor. 2024 kazı sezonunda ortaya çıkarılan devasa yerleşim alanı ve eşsiz buluntular, bilim dünyasında büyük yankı uyandırdı.
Çatalhöyük: İnsanlık Tarihinin İlk Şehir Yerleşimi
Konya’nın Çumra ilçesinde yer alan Çatalhöyük, MÖ 7400-6200 yılları arasında kesintisiz olarak yerleşim görmüş dünyanın en eski kentlerinden biri. 2012 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak tescillenen bu eşsiz arkeolojik alan, her yıl yeni sırlarını arkeologlarla paylaşmaya devam ediyor.
2024 Kazı Sezonunun Çarpıcı Bulguları
- Devasa Yeni Yerleşim Alanı
Bu yılki kazılarda, ana höyüğün batı kesiminde daha önce haritalanmamış geniş bir yerleşim alanı keşfedildi. Yaklaşık 2 dönümlük bu bölgede, birbirine bitişik 17 yeni ev birimi ortaya çıkarıldı. Bu keşif, Çatalhöyük’ün sanılandan çok daha büyük bir yerleşim olduğunu kanıtladı. - Eşsiz Duvar Resimleri
Kazı ekibi, bu yıl şimdiye kadar görülmemiş detay ve canlılıkta yeni duvar resimleri buldu. Özellikle bir evin duvarındaki “Leoparlı Sahne” olarak adlandırılan kompozisyon, arkeologları hayrete düşürdü. Resimde, bir leoparın iki insan figürüyle etkileşim halinde betimlendiği görülüyor. - Ritüel Objeleri
Yapılan kazılarda, özenle gömülmüş 20’den fazla kilden yapılma figürin bulundu. Bunların arasında çift başlı bir tanrıça figürü ve hayvan-insan melezi yaratıklar dikkat çekiyor. Buluntular, Neolitik dönem inanç sistemi hakkında yeni ipuçları sunuyor.
Çatalhöyük’te Yaşam: 9000 Yıl Öncesine Yolculuk
Kazı Başkanı Prof. Dr. Ali Umut Türkcan’ın aktardığına göre 2024 bulguları, Çatalhöyük sakinlerinin günlük yaşamına dair çarpıcı detaylar içeriyor:
- Beslenme Alışkanlıkları: Yeni analizler, buğday, arpa ve baklagillerin yanı sıra balık tüketiminin sanılandan daha yaygın olduğunu gösteriyor.
- Alet Teknolojisi: Volkanik cam (obsidyen) aletlerde görülen teknik ustalık, beklenenden daha gelişmiş bir teknolojiye işaret ediyor.
- Sosyal Organizasyon: Yeni keşfedilen “toplantı evi”, toplumsal hiyerarşi hakkında yeni sorular doğuruyor.
Dünya Arkeolojisinde Çatalhöyük’ün Yeri
Cambridge Üniversitesi’nden arkeolog Prof. Ian Hodder’ın değerlendirmelerine göre, 2024 bulguları Çatalhöyük’ü Neolitik Devrim’in en önemli merkezlerinden biri olarak yeniden konumlandırıyor. Özellikle şu noktalar dikkat çekici:
- Tarımın erken dönemdeki yayılımı
- Yerleşik yaşama geçiş süreci
- İnanç sistemlerinin evrimi
- Erken kentleşme modelleri
Çatalhöyük Ziyaretçilerini Neler Bekliyor?
2024 yılında ziyaretçilere sunulan yeni deneyimler:
✔️ Yeni keşfedilen alanların canlandırmaları
✔️ 3D sanal gerçeklik turu
✔️ Kazı alanını canlı izleme imkanı
✔️ Uzmanlarla söyleşi günleri
✔️ Deneysel arkeoloji atölyeleri
Gelecek Projeler ve Beklentiler
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın desteğiyle devam eden çalışmalar kapsamında:
- Yeni bir ziyaretçi merkezi inşası
- Dijital arşiv projesi
- Uluslararası araştırma programları
- Koruma çalışmalarının genişletilmesi planlanıyor.
